Obowiązkowy audyt energetyczny dużych przedsiębiorstw

W dniu 1 października 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej, która zastąpiła poprzednią ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r.. Jedną z kluczowych nowelizacji jest wprowadzenie konieczności opracowania obowiązkowego audytu energetycznego dla dużych przedsiębiorstw. W związku z faktem, że jest to zupełnie nowy wymóg, pojawia się wiele wątpliwości, w tym głównie dotyczących zakresu audytu oraz zakresu podmiotów zobowiązanych do jego przeprowadzenia. Postarajmy się zatem rzucić nieco światła na te elementy.

Ze względu na fakt, że zapisy ustawy dotyczące obowiązku audytowego określone są w zaledwie kilku artykułach, przytoczę je poniżej z krótkim komentarzem.

Art. 36. 1. w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.7)), z wyjątkiem mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy w rozumieniu art. 104−106 tej ustawy, przeprowadza co 4 lata audyt energetyczny przedsiębiorstwa lub zleca jego przeprowadzenie.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do przedsiębiorcy posiadającego:
1) system zarządzania energią określony w Polskiej Normie dotyczącej systemów zarządzania energią, wymagań i zaleceń użytkowania lub
2) system zarządzania środowiskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie eko-zarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylającego rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE
− jeżeli w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny przedsiębiorstwa.
3. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa przeprowadza:
1) podmiot niezależny od audytowanego przedsiębiorcy, posiadający wiedzę oraz doświadczenie zawodowe w przeprowadzaniu tego rodzaju audytu;
2) ekspert audytowanego przedsiębiorcy, jeżeli nie jest on bezpośrednio zaangażowany w audytowaną działalność tego przedsiębiorcy.

Pewne nieporozumienie wprowadza fakt, że w różnych sytuacjach obowiązują różne kryteria kwalifikacji do grupy MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw). W tym przypadku jest wprost odwołanie do Ustawy o swobodzie działalnosci gospodarczej, co oznacza, że zwolnienie z obowiązku audytowego występuje, gdy - przynajmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych - średnioroczne zatrudnienie jest mniejsze od 250 pracowników i spełniony jest dodatkowo jeden z dwóch pozostałych warunków: roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR.

W przypadku kwalifikacji do grupy MŚP ustalanej na potrzeby różnych dofinansowań spotykamy się dodatkowo z kwestią ustalania, jakim podmiotem jest właściciel podmiotu analizowanego. Czyli np. małe przedsiębiorstwo, którego właścicielem jest duże przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do grupy MŚP. Tutaj czegoś takiego nie ma. Patrzymy się tylko i wyłącznie na cechy podmiotu analizowanego.

Spotkałem się również w Internecie na niektórych stronach z błędną interpretacją kryterium MŚP zamieszczoną w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, jakoby nie spełnienie już jednego z trzech wspomnianych warunków (pracownicy < 250, obrót < 50 MEUR, suma bilansowa < 43 MEUR) dyskwalifikowało z przynależności do grupy MŚP. Jak widać z powyżej przytyczonej definicji, taka interpretacja jest błędna. Jeśli ilość pracowników przekracza 250, to przedsiębiorstwo nie należy do MŚP (czyli jest "duże"), ale każdy z pozostałych dwóch warunków samodzielnie o niczym nie stanowi.

Kolejną kwestią jest, czy samo posiadanie wdrożonej normy ISO 50001 zwalania z obowiązku audytowego. Odpowiedź zgodna z ustawą jest taka, że tylko w przypadku, gdy w ramach tego systemu przeprowadzono audyt przedsiębiorstwa. Doświadczenie wskazuje, że jest tak w bardzo niewielu przypadkach i niezależny audyt ustawowy trzeba i tak przeprowadzić, nie mniej wykonanie pełnego audytu posiadając wdrożoną normę ISO 50001 jest o wiele łatwiejsze, a co za tym idzie - szybsze i mniej kosztowne. Z drugiej strony, jeśli zakład ma już wdrożoną normę ISO 50001 to korzystnie jest zmodyfikować ją tak, by audyt przedsiębiorstwa stanowił jej element, co w pełni zwolni z konieczności przeprowadzania dodatkowego audytu.

Ostatnia ważna kwestia wynikająca z tego artykułu to fakt, że pracownik przedsiębiorstwa nie może audytować obszaru, w którego działalność jest zaangażowany. Zatem w przedsiębiorstwach wielooddziałowych, jeżeli mamy odpowiednio wykwalifikowany personel funkcjonujący tylko w ramach jednej/kilku lokalizacji, to możemy wykorzystać te zasoby do przeprowadzenia audytu innej/innych lokalizacji.

Art. 37. 1. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa jest procedurą mającą na celu przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń dotyczących proponowanych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz dostarczenie informacji o potencjalnych oszczędnościach energii.
2. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa:
1) należy przeprowadzać na podstawie aktualnych, reprezentatywnych, mierzonych i możliwych do zidentyfikowania danych dotyczących zużycia energii oraz, w przypadku energii elektrycznej, zapotrzebowania na moc;
2) zawiera szczegółowy przegląd zużycia energii w budynkach lub zespołach budynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie, odpowiadających łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez to przedsiębiorstwo;
3) powinien opierać się, o ile to możliwe, na analizie kosztowej cyklu życia budynku lub zespołu budynków oraz instalacji przemysłowych, a nie na okresie zwrotu nakładów, tak aby uwzględnić oszczędności energii w dłuższym okresie, wartości rezydualne inwestycji długoterminowych oraz stopy dyskonta.
3. Przedsiębiorca przechowuje, do celów kontrolnych, dane dotyczące audytu energetycznego przedsiębiorstwa, przez 5 lat.

W zasadzie ten artykuł wyczerpuje wymagania merytoryczne odnośnie zawartości audytu. Możemy z audytu wykluczyć obszar obejmujący 10 % zużycia energii, co ma sens np. w przypadku gdy mamy do czynienia z głównym zakładem i niewielkimi filiami, które mogą być nieistotne pod względem zużycia energii. Inny możliwy przykład wykorzystania tego zapisu to pominięcie w audycie analizy zużycia nieistotnych kosztowo i ilościowo nośników energii, np. paliwa silnikowe, gaz płynny, olej opałowy itp.. Aby prawidłowo określić te nośniki lub te lokalizacje należy w pierwszej kolejności zbilansować 100 % zużywanej energii, najczęściej na bazie zużycia za ostatni pełny rok kalendarzowy. Dla każdego nośnika energii liczymy oczywiście ilość energii "na płocie", czyli zakupionej.

Jakie obszary przedsiębiorstwa powinny podlegać audytowi? W zasadzie w przypadku każdego przedsiębiorstwa można wyróżnić cztery obszary, które w różnej wielkości i proporcjach występują w 99 % przypadków. Są to:

budynki (ogrzewanie, chłodzenie, oświetlenie),
przemiany energetyczne (przetwarzanie i przesyłanie nośników energii),
procesy technologicze (zużycie energii w procesach, których realizacja stanowi istotę przedsiębiorstwa),
transport (wszelkie pojazdy, transport wewnętrzny i zewnętrzny).

Istotną kwestią jest to, że kwalifikacja do obszaru przedsiębiorstwa nie jest związana z prawem własności, lecz kryterium użytkowania. Zatem jeśli firma A jest właścicielem budynku, który w całości wynajmuje od niej firma B, która płaci za dostarczane do niego media, to audyt tego budynku powinien być elementem audytu firmy B. Z kolei jeśli firma A podnajmuje pomieszczenia swojego budynku na biura i koszty mediów ukryte są w czynszu najmu, to audyt budynku jest elementem audytu firmy A.

W Art. 38 mowa jest o tym, że przedsiębiorca zawiadamia Prezesa URE o przeprowadzonym audycie energetycznym przedsiębiorstwa w terminie 30 dni od dnia jego przeprowadzenia, a do zawiadomienia należy dołączyć informację o możliwych do uzyskania oszczędnościach energii wynikających z przeprowadzonego audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Na stronie internetowej URE zamieszczono przykładowy wzór zawiadomienia.

W Art. 51 mowa jest o tym, że pierwszy audyt przeprowadza się w terminie 12 miesięcy od dnia wejscia w życie Ustawy. Zatem nieprzekraczalny termin przeprowadzenia audytu to 30.09.2017. Ponadto Ustawa dopuszcza zakwalifikowanie audytu przeprowadzonego przed wejściem w życie Ustawy pod warunkiem, że był on wykonany nie wcześniej niż przed 05.12.2012 i spełnia wymagania Art. 37 Ustawy. Przy czym zawiadomienia o przeprowadzeniu takiego audytu należało dokonać w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie Ustawy.

Kluczowe wnioski wynikające z regulacji ustawowej:

audyt energetyczny sporządzają wszystkie duże przedsiębiorstwa (wskaźnikowo: zatrudnienie ≥ 250 osób lub roczny obrót > 50 milionów EUR i całkowity bilans roczny > 43 milionów EUR),
pierwszy audyt należy sporządzić do 30.09.2017, każdy kolejny co cztery lata,
brak konieczności sporządzania audytu w przypadku zaimplementowanego systemu ISO 50001 lub EMAS (gdy realizacja audytu stanowi część tego systemu),
jako pierwszy audyt uznaje się audyt przedsiębiorstwa przeprowadzony po 05.12.2012, jeśli jest on zgodny z niniejszą ustawą,
brak szczegółowych wymagań odnośnie osoby audytora energetycznego, jedyny warunek to niezależność podmiotu audytującego od podmiotu audytowanego oraz posiadanie odpowiedniej wiedzy i doświadczenia zawodowego,
brak szczegółowych wymagań odnośnie formy i zakresu audytu energetycznego, audytem należy objąć obszary przedsiębiorstwa odpowiedzialne za zużycie min. 90 % całkowitej ilości zużywanej energii,
w terminie do 30 dni od daty zakończenia audytu należy przekazać stosowną informację do URE,
niewywiązanie się przedsiębiorstwa z obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego może skutkować karą pieniężną w wysokości do 5 % wartości rocznego przychodu.

--> Powrót do Czytelnii...

Szukaj w serwisie: